İşçi sendikalarının üye sayılarına ilişkin 30 Temmuz'da yayımlanan istatistikler, 151 sendikadan 96'sının toplu iş sözleşmesi yapabilmek için gerekli olan yüzde 1'lik işkolu barajını aşamadığını ortaya koydu. En çok üyeye sahip 3 konfederasyona bağlı toplam 22 sendika baraj altında kaldı. Bunlardan 16'sını DİSK'in bünyesinde yer alan sendikalar oluşturdu. DİSK'i, 4 sendika ile Hak-İş, 2 sendika ile Türk-İş takip etti. Ancak Anayasa'nın 90. maddesi sayesinde Türkiye'de faaliyet gösteren tüm sendikaların 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile getirilen barajı aşmasalar da toplusözleşme haklarının bulunduğu belirlendi.

BARAJ NASIL AŞILIR?

6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'na göre bir sendikanın toplu iş sözleşmesi imzalayabilmesi için öncelikle işkolu barajını geçmesi, ardından işletme/işyeri barajı şartını yerine getirmesi gerekiyor. Bunları takiben sendikanın Çalışma Bakanlığından çoğunluk tespiti alması gerekiyor. Bu tespite itiraz olmadığı takdirde Bakanlık, sendikaya yetki belgesi veriyor, sendika ancak bu belge ile toplu iş sözleşmesi sürecini başlatabiliyor. Çalışma Bakanlığı'nın Temmuz 2016 istatistikleri dikkate alındığında, toplu iş sözleşmesi yapabilmek için gerekli olan yüzde 1'lik işkolu baraj mı 151 sendikadan 55'i geçebiliyor. 96 sendika ise toplusözleşme kapsamı dışında kalıyor.

Anayasa'nın 90. maddesi sayesinde Türkiye'de faaliyet gösteren tüm sendikaların 6356 sayılı yasa ile getirilen barajı aşmasalar da toplusözleşme hakları bulunuyor. Ancak geçen yıllarda birkaç sendika, baraj sorununu dikkate almadan anayasaya ve Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) sözleşmelerine dayanarak toplusözleşme imzalamıştı.

MEVZUAT DEVREDIŞI

İlk olarak 13 Nisan 2014 tarihinde DİSK'e bağlı Sosyal-İş Sendikası, Uluslararası Af Örgütü Türkiye Şubesi ile toplu iş sözleşmesi sürecini uluslararası sözleşmelerin doğrudan uygulanırlığını sağlayan Anayasa'nın 90. maddesine vurgu yaparak ve Türkiye tarafından onaylanan ILO 87 ve 98 Sayılı Sözleşmeleri'ne dayanarak yürütmüştü. Taraflar arasında sürdürülen görüşmelerde anlaşma sağlanmış ve sözleşme imzalanmıştı. Sosyal-İş Sendikası daha sonra yine anayasanın 90. maddesini ve ILO sözleşmelerini dayanak gösterip, KESK'e bağlı Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) çalışanları adına da SES Yönetimi ile toplusözleşme yapmıştı. Sosyal-İş'ten sonra işkolu barajını aşamayan Türkİş'e bağlı DERİTEKS Sendikası da aynı yöntemle 450 çalışanın bulunduğu ETF Tekstil ile 19 Aralık 2014'te bir toplusözleşme imzalamıştı.

ÖRNEK NİTELİĞİNDE

Sosyal-İş ile DERİTEKS sendikalarının ILO'ya dayanarak yürüttüğü toplu iş sözleşmesi diğer sendikalara örnek niteliğinde. Ancak diğer sendikalar tarafından bu yol henüz yaygın bir şekilde kullanılmıyor. Oysa konunun uzmanlarına göre, Anayasanın 90. maddesindeki düzenleme çerçevesinde ILO sözleşmelerine dayanarak imzalanan bu toplu iş sözleşmeleri, 6356 Sayılı Yasa'nın ILO sözleşmelerine aykırı olduğunu ve geçersiz sayılması gerektiğini göstermesi bakımından önemli görülüyor.

2.8.2016