Yüksek Hakem Kurulu (YHK), Türk Hava Yollarındaki (THY) sözleşmeyi bağıtladı. Bilindiği gibi THY işvereni ile Hava-lş Sendikası arasındaki toplu sözleşme görüşmeleri resmi arabulucu aşamasında iken Mayıs 2012'de bir AKP milletvekilinin önergesiyle hava işkoluna grev yasağı getirildi.

Bu durumda sözleşme hükümet kesiminin 6'ya 2 ağırlıklı olduğu YHK'ya gitti. YHK'nın bağıtladığı sözleşmeye göre, THY çalışanlanna birinci yılın (2011) ilk alü ayı için yüzde 5.2, ikinci altı ay için de yüzde 5 oranında zam yapıldı, ikinci yıl (2012) zammı ise yüzde 4.4 artı yüzde 3 olarak gerçekleşti.

Bu oranlar ne anlama geliyor? Hava-lş, birinci yıl için kümülatif, yani ikinci altı ayın sonunda oluşan toplam zam oranı olarak yüzde 17 oranında teklif yaparken YHK'nın verdiği kümülatif (toplu) zam yüzde 10.5 oldu. İşveren ise yüzde 3.2 oranında zam önerirken 2011 enflasyonu da yüzde 10.5 olarak gerçekleşti.

2012 yılını kapsayan ikinci yıl için Hava-lş'in toplu zam teklifi yüzde 11 olurken, işveren yüzde 3 zamda ısrar etti, YHK'nın toplu zammı ise yüzde 7.5 olarak gerçekleşti. Temmuz 2012 itibariyle de enflasyon yüzde 9.1 oldu. Sözleşmenin detaylan belli olmadığı için 2012'de enflasyon oranın zam oranını aşması halinde aradaki farkın verilip verilmeyeceği öğrenilemedi. Daha önceki sözleşmelerde bu fark veriliyordu.

Gelelim grev hakkının olduğu zamanlarda yapılan sözleşmelerin durumuna... 2007 yılında THY'de yapılan grev oylamasına (evet) karan çıkınca toplu sözleşmenin seyri de değişti. Oylamadan önce THY işvereni, "Bunun dışında verecek tek kuruşumuz yok" derken oylama sonrasında teklifini değiştirmek zorunda kaldı. Hava-lş greve çıkmadı ama (evet) sonucu pazarlık gücünü artırdı.

2007'de kamuda 320 bin işçi adına yapılan toplu sözleşmede yüzde 10 oranında zam alındı. Hava-lş Sendikası ise, THY'de grev oylaması sonrası yapılan toplu sözleşmede ücret, ikramiye ve vardiya primleri dahil yüzde 14 oranında zam aldı. Aynca sözleşmeli personelin giriş ücretleri artınldı, uçuş personelinin dinlenme sureleri uzadı, idari maddelerde önemli kazanımlar elde edildi.

2009'da, yani bir önceki toplu sözleşme görüşmelerinde de sendika grev karan aldı, bunun üzerine tekrar müzakereye oturuldu. 2009 ve 2010 yıllannı kapsayan iki yıllık dönemde kümülatif (toplu) zam yüzde 23 olarak gerçekleşti. YHK'nın bağıtladığı bu son sözleşmede ise iki yıllık toplu zam yüzde 18 oldu.

Aynca idari maddelerdeki teknik detaylar belli olmadığı için özellikle uçuş personeli ile ilgili iyileştirmelerde geriye gidiş olasılığı mevcut. Sözleşme öncesinde çıkan bir protokolde uçuş süreleri artinlırken dinlenme süreleri azaltıldı. YHK'nın bağıtladığı sözleşmede protokolün sözleşmenin eki olduğu ifade ediliyor. Uygulamada protokol hükümlerinin geçerli olup olmayacağı belli değil. Bu arada işten çıkanlan 305 THY çalışanının işe iadesi konusundaki teklif de, YHK'da kabul edilmedi.

Grev yasağı olan memurlara da 2012 yılı için yüzde 4 art yüzde 4 zam verildi. THY çalışanlan da aşağı yukan aynı zammı aldı. Sonuçta grev hakkı için mücadeleden başka çare yok...

7.8.2012 Yurt Gazetesi - Atilla ÖZSEVER